THE GIRL WHO KNEW TOO MUCH | VIKRANT KHANNA | BOOK REVIEW

My Impression :
PLOT: 3.5/5

WRITING STYLE: 3.5/5

CLIMAX: 3/5
ENTERTAINMENT QUOTIENT: 3.5/5
CHARACTERS: 3/5

Before you purchase, see: 

Publisher: Penguin Random House India (April 2017)

Language: English

Paperback: 213 pages
ISBN-13: 978-0-143-43994-3

Book Blurb :

Can true love bring someone back from the dead?

 Akshara is left devastated by her mother’s death and spends most of her time in solitude at the local park. One day, as she is sobbing uncontrollably, a young man named Harry approaches her. They become friends and Harry recounts to her a story about the miraculous reunion of a young woman and her dead boyfriend to help ease some of her pain. The story makes Akshara hopeful that she can perhaps see her dead mother again. 

But she soon realizes that Harry isn’t what he seems to be. Even the characters in his story seem dubious, almost unreal. So what is he hiding? And why? Is there any truth to his story at all?

In this darkly suspenseful romance mystery, Akshara is left facing a truth that will make her doubt not just Harry but herself as well ...

                                    When we do bad things, bad things happen to us.

What is inside the book?

As the blurb suggests, this novel presents the story of Harvinder Singh (Harry), Sahiba and Siddhartha (Sidhu). This book teaches us how the world changes if we start to believe the things positively. There is a saying that if we do not  change, nothing will change. Exactly, in the same way, if we really want to go forward in our life coping with all our sorrows, anxieties and depression, we need to think and believe that it's all happening because God wanted so; And after every dark night there is a beautiful sunshine. To understand the theme suggested by the writer, we need to be a believer first. Overall, this text believes in the existence of life even after death and more importantly, if a person is determined passionately to help others, he can make a great change in his surroundings  and in his own life too. Last but not the least, Hope is the thing that lures us towards living our life meaningfully.

                                            A thousand good deeds make a miracle.

Plot-line and the Characters :

Devastated after the mother's death, thirteen years old kid Akshara Malhotra spends most of her time mourning and lurking in the park. To ease her pain, Harvinder aka Harry starts to narrate a triangular love story between he himself, Sahiba Sethi and Siddhartha aka Sidhu.

The starting of the novel is unique and interesting. The story is filled to bound with tragedy and emotions. The author is able to maintain suspense till the end of the novel. However, after 30/35 pages, the story slows its pace and the narrator indulges more in hypothetical descriptions. The narrator of the novel, Harvinder aka Harry is presented as an unrealistic omniscient narrator. This leads the readers doubt on the entire plot he narrated as real. 

The writer has assembled the characters in the novel very carefully. However, except Akshara, no one seems enchanting and realistic to the readers. Shilpi Aunty and Ginny flickers as a light in the novel with no important and strong role. Shahib  Aashima, Asit, Vivek and Zibby, the dog are dead characters who were lost somewhere in the narration. Most of the characters seem over dramatic enveloped with unreal, imaginative situation. Although,  the text presents the fantasy world, it lacks sentiments and emotions. So, most of the characters seems lifeless and meaningless even in the real situations.

                       

                 The world is divided into cynics & believers. What matters is which group you come under.

Writing Style :

I personally like the way writer constructed the sentences to narrate the story. His simplistic writing style can attract any reader's mind. However, I found the latter part of the novel less emotional; the condition of Sahiba after Sidhu's death is very pathetic but the sentences are not able to ripple that pathetic emotion on the readers.

Climax :

The way the writer revealed the climax is unique in form. However, a smart reader can predict it easily. The book overall made a pleasurable read and that mattered me a lot.

                Love is dreaming the impossible, like bringing back a dead man.

Final Verdict :

This book is for those readers who are looking for a light read. Finally, for those who decide to read it, the book will also double up as an inspiring reading. However if you are a passionate crazy reader, you'll find it less impressive.

                                                                     

Read More

चिसोको मादकता

सत्य
मादक थियो समय
प्रेमिल थिए बसाईहरु
चिसो थियो मौसम
काँप्दै गर्दा ओठहरु....।।

निस्किन नसक्दा दिन
जवानी हराउदा घाम
तातिदै थियौ हामी-
तिम्रो आलिङ्गनमा म
अनि मेरो आलिङ्गनमा तिमी
गतिशिल थिए अङ्ग अङ्ग
सुस्ताउदै गर्दा बैंश
सासमा प्रेमको गर्माहट
छुट्नै नपरोस् भन्ने चाहत
सत्य
मादक थियो समय
प्रेमिल थिए बसाईहरु
चिसो थियो मौसम
काँप्दै गर्दा ओठहरु ।।

लजाएर घोप्टिदा म
घोप्टियो दिनको उज्यालो
तातो सास छातिभित्र
प्रेम यत्र तत्र सर्बत्र
नसालु थियो समय
बैसालु थियो प्रेम
कुत्कुताउथ्यो यौवन
छिल्लिदा आफ्नै मन
कस्तो प्यारो प्रहर
मानौं एक्लो छ सहर
सासमा प्रेमको गर्माहट
छुट्नै नपरोस् भन्ने चाहत
सत्य
मादक थियो समय
प्रेमिल थिए बसाईहरु
चिसो थियो मौसम
काँप्दै गर्दा ओठहरु ।।

बद्लियो हावाको लहर
बद्लिएन तिम्रो मेरो रहर
चिसो सिरेटो झोंकिन्थ्यो
हामी झन् कसिन्थ्यौं
जुन चियो गर्न तम्सिन्थ्यो
बादलमुनि गुमनाम हुन्थौं
उज्यालोको सन्त
अँध्यारोमा डाँकु भन्छन्
त्यसैले पनि
ढाट्यौं सकेजति आफैलाई
छल्यौं भेटेजति सबैलाई
र हरेक दिन खास भयो
प्रत्येक रात बिशेष बन्यो
हराउदा तिमीभित्र म
सेलाउदा मभित्र तिमी
सत्य
मादक थियो समय
प्रेमिल थिए बसाईहरु
चिसो थियो मौसम
काँप्दै गर्दा ओठहरु ।।

Read More

अन्तरमुखी म

व्यबहार र कर्म दुबै हेर्दा साथी
निसंदेह म अन्तर्मुखी हुँ
तिमी भन्छौं दु:ख साट्नुपर्छ
म भन्छु खुशी बाँड्नुपर्छ
तिमी भन्छौं हाँसिलो हुनुपर्छ
म भन्छु समय बुझ्ने हुनुपर्छ
तिमी भन्छौं साथ साथ हिड्नुपर्छ
म भन्छु लडेसी आफै उठ्ने हुनुपर्छ

बाझिएसी तिम्रो बिचार र मेरो व्यबहार
मैले रातको बर्को ओढेर सुर्योदय पर्खिबसें
तिम्रो मनको आँगनमा नाच्न नसकेसी
मैले दुखको भजन गाउन सिकें
तिमी पुर्णेको उज्यालो देखेर रमायौ
म जुन जलेको देखेर तड्पिएँ
तिमी हत्केलाको भाग्यसँग सम्झौता गर्यौ
मैले आफ्नै मनलाई नि युद्ध गर्न ललकारेँ
तिमी बल र बुद्दीका साथ उड्न थाल्यौ
म सुद्दी आर्जन गरि थोरबहुत बामे सरेँ
त्यसैले त,
व्यबहार र कर्म दुबै हेर्दा साथी
निसंदेह म अन्तर्मुखी हुँ ।।

म हजार सिढिँ ओर्लदै गएँ
तिमी निलो गगन चुम्न थाल्यौं
म च्यातिएर हजार पटक सिइएँ
नसकेर सयौं पटक पखालिएँ
तिमी बेखबर मेरो हालत देखी
म स्तब्ध तिम्रो स्थिति देखी
र पनि
साटिन मेरो खिया लागेको सफलता
बकिन कहिल्यै कुरुप खुशी यो मनको
त्यसैले त,
व्यबहार र कर्म दुबै हेर्दा साथी
निसंदेह म अन्तर्मुखी हुँ ।।

Read More

ब्यापार

लासका पत्र पत्रहरुबाट चोइटाएर एक एक अङ्ग प्रत्यङ्ग
मोलमोलाइ गर्दैछ एक विद्वान्
बस्तुभाऊको सिनो
र
बेच्दैछ सिनो भित्रको पौष्टिकता
अनि जोड्दैछ एक एक ईटा
आफ्ना सन्तानका निमित्त
जोड्न कुब्ला खाँको सिसमहल ।

अचानोमाथी पटक पटक प्रहार गरेर
पैसाको सनासो
हाँसो बेच्दैछ मान्छेहरुका चिहान घरहरुमा
अनि बुन्दैछ सपना आफ्ना लालाबालाहरुलाई
चोटपटक केहि नलागोस् भनी
आफ्नै जीवन टालटुल पारेर
निमिट्यान्न पार्दो छ
अरुको जीवनरुपि घाम ।

Read More

अपरिहार्यता...

मैले देखेको धरातल

जहाँ बिज्ञान पनि जोखना हेर्छ।

मेरो शिरमाथिको आकाश

जहाँ बिचारका परेवाहरु उडान भर्छन्।

मैले बोकेको पुर्खाको इतिहास

जहाँ बेद र पुराणहरु हाँसिरहन्छन्।

मैले कोरेको संस्कृति र परम्परा

जहाँ आत्मसम्मानको आकृती जीवन्त छ।



हो!

हो, त्यही सगरमा बसेर भविष्य कल्पदा

लाखौंले आमालाई धिक्कारेको सुन्छु।

हरियो डलरको सपना बाँडेर

सुगन्धित पसिनालाई तौलेको पाउँछु।

नीति र नियमको क्युरेट गरेर

नेपाललाई अतिरञ्जित गरेको देख्छु।

राष्ट्रिय गानको शाब्दिक अभयवलाई पनि

आइटम सँगितसँग जबर्जस्त मर्काएको पाउँछु।



त्यहिबेला,

हो, त्यहिबेला

आफू उभिएको धरातल फाटेर आउँछ,

रगत उम्लिन्छ, शिरको ढाकाटोपी लाजले निहुँरिन्छ

बिरता र बहादुरिताको चट्याङ

मुटुको केन्द्रमा पर्छ अनि

एकाएक ग्रहण लाग्छ

मुस्कुराउदै गरेका कलेटी ओठहरुमा

सपना देख्दै गरेका निर्दोष आँखाहरुमा

गर्छु केही जिवनमा भनेर

सधैं धस्सिरहेका बलिष्ठ पाखुराहरुमा।।



बयबृद्दहरुको आँखाको पानी संचय गर्न नसक्ने

बहुलठ्ठी बयस्क जमातको हुंकार सुन्दा

लज्जित हुन्छु "नेपाली" हुँ भन्न ।

सभ्यताको कुम्लो बोकेर

असभ्यताको बिज्ञापन गर्दै

समाज परिवर्तनको नारा घोक्नेहरु देख्दा

द्रौपदीको चिरहरण सम्झन्छु ।।

ज्ञान र बिज्ञानको उदगमलाई

बुर्जुवाको पगरी गुँथेको सुन्दा

आश्चर्यचकित हुँदै गम्ने गर्छु-

ती आधुनिक भनौदाहरुको भ्रुण

कुन यन्त्रबाट तयार पारियो होला

र कुन इन्धनको प्रयोगले

भावनाहरुको टुसो पलायो होला?



सबै बुझेकाहरु लाटा भएपछी

अनि लाटा सबै पाखा लागेपछी

समयले पाठ पढाउनु पर्ने भएको छ-

खोला सुकाउदैमा मुहान सुक्दैन ।

बादलले छेक्दैमा घाम चिसिदैन।

आमालाई बिर्सदैमा ममता मर्दैन।

Read More

गनगन...

पुज्यनिय बाबा,

साष्टङ्ग दण्डवत ।

धेरै दिनदेखिको मनको उकुसमुकुस शान्त पार्ने प्रयत्न गर्दै छु। विश्वास छ तपाईं जहाँ हुनुहुन्छ,खुशी हुनुहुन्छ, मुस्कुराउदै हुनुहुन्छ। सम्झनाको सिरानी र बाडुल्कीको अलार्मले निदाउन नसकेपछी आधुनिक मेशिनबाट मनरुपी अक्षरहरु कोर्दै छु। नसोच्नु पिडामा छ, खुशीमा नि मान्छे निदाउन सक्तैन रहेछ। यो भन्दा पहिले कहिल्यै महसुस गरेको थिइन-यो अनौठो एहसास।

आज फेरी बाल्यकालको न्यास्रो लागेको छ, जुन चाहेर पनि म फर्काउन सक्दिन। याद छ , घरको आँप भन्दा मिठो रै'छ भनेर बाटो पारी साथीहरुको घरमा हुरिले झारेका आँप चुस्दै आउथें म । ठीक आँप जस्तै सम्बन्धको महत्व पनि अभाबले महसुस गराउदो रहेछ, बाबा। आफन्तहरु फोनमा गुनासो गर्नुहुन्छ कि मैले उहाँहरुलाई कहिल्यै सम्झिन भनेर। म भन्दा हरेक तवरबाट अग्रज उहाँहरुलाई थाहा छैन होला र!-नदिले बहाबलाई सम्झनु पर्दैन, मुटुले धड्कनलाई सम्झनु पर्दैन, आगोले तापलाई सम्झनु पर्दैन, समुन्द्रले गहिराईलाई सम्झनु पर्दैन, पानीले शितलतालाई सम्झनु पर्दैन अनि प्रेमले निकटतालाई सम्झनु पर्दैन। सम्झना त तिनलाई आवश्यक पर्छ जसलाई बिर्सने डर हुन्छ। वा केही गुमाउने लालसाले ब्याकुल पारेको हुन्छ। सत्य सत्य राजधानी आएपछि, आफ्नाको भाषामा अलि स्वार्थी भएको छु रे!, एकोहोरिएको छु रे!, निमोठिएको छु रे!, मात्तिएको छु रे!। हाँसो लाग्छ बाबा, मात्तिएको म हुँ भने खुट्टा ठाउँमा किन छन्?, निमोठिएको म हुँ भने मेरो सोझोपनमा निर्दोष केटाकेटी किन मुस्कुराउँछन्? एकोहोरिएको म हुँ भने डाक्टरले मानसिक रोगी करार किन गर्दैन? स्वार्थी म हुँ भने आफन्तहरु दयावान् किन हुन सक्तैनन्? बाबा, समय घडीभन्दा छिटो दौडिरहेछ, यहाँ मान्छेहरु भने हातमा समय कैद गरेको भ्रम पालेर जिइरहेछन्। यहाँ मनले माया गुमाउदो छ, मान्छेहरु भने पैसाको बैभवतामा लठ्ठ छन्। र पनि सुनाउन छाड्दैनन् "माया बिर्सिस्" भनेर, "अलि चढिस्" भनेर। क्या गज्जब छ दुनियाँ।

"अफ्ठ्यारोमा मान्छे चिन्नु पर्छ" भनेर त तपाईं नै सुनाउनु हुन्थ्यो मलाई जब मलाई अफ्ठ्यारोको परिभाषा नै थाहा थिएन। आज महसुस गर्दै छु। "जिन्दगीका थुप्रै रङ्गहरु हुन्छन्" भन्नुहुन्थ्यो। आज साक्षात्कार गर्दै छु। जबजब मान्छे आफुलाई मात्र देख्दो रहेछ, दरार सिर्जना हुँदो रहेछ। जबजब मान्छेले "मेरो" भन्दो रहेछ, बन्धन टुक्रिदा रहेछन्। बाबा, यहाँ भन्नेहरु त सुनाउँछन् 'फलानोले के गर्‍यो र?" भनेर, यस्तो लाग्छ कि कोही एकको जिन्दगी चुलेसीमा च्यापिदाको अनुभव उनीहरुसंग होस्; शान्त रातमा छट्पटिले छाती जल्दा उनिहरु स्वयं जलेका हुन्; एक्लै बिरक्त्तिएर बाटो बिराउदा उनिहरु लौरो बनेर मार्गनिर्देश गरेका हुन्। आफ्ना भन्दा आफ्ना मान्छेहरु, कसरी सम्बन्धको किल्ला गाड्दा रहेछन् र पराई बन्दा रहेछन् भन्ने कुराको अनुभब गर्दै छु। सायद बाबा, तपाईंले भनेजस्तै जिन्दगी यही हो - जहाँ घाम र पानी सँगसँगै हुन्छ र इन्द्रेनीको उपस्थिती ज्ञात हुन्छ।

बाबा, जिन्दगी बिताउन बन्धन निभाउनु पर्छ भन्छन् अरु सबै। खै किन लाटो मलाई भने जिन्दगी बिताउन बन्धन भन्दा विश्वाश सजाउनु पर्छ झै लाग्छ। सायद मै गलत हुँला। बाबा म अज्ञानी अबुझले कहिल्यै सुनिन- बादलले बर्षातलाई, आँखाले आँशुलाई, हिराले चमकलाई, रगतले प्राणलाई अनि सपनाले बिहानीलाई केही गरेन भनेर गुनासो गरेको; तर यहाँ आफन्त आफन्त नै सराप्दा छन्। सायद "मान्छे चिन्ने" भनेको यही होला। जिन्दगी कस्तो रहस्यमय- मोनालिसाको चित्र जस्तै।

यो दुनियाँ, बाबा, जहर खुवाएर स्वाद सोध्छ। पिडा र दु:ख थुपारेर जिम्मेवारीको पगरी चढाउछ। सपना सजाउन लगाएर जगाउछ। मुस्कुराउनु पर्छ भनेर निजत्व हडप्छ। यो त सगरमाथाको सम्मान भनेर सगरमाथाकै शिरमा लात्ती बजारेजस्तो भएन र! शिवभक्त हुँ भनेर गाँजा र चरेसको तस्कर भएजस्तै भएन र! खैर जे होस्, अनेकन यस्तै पिरलोहरु बिचमा म "मनमौजी" जीवन बाँचेको छु। मेरो बदनामी गर्दा रमाउनेहरु मेरो लागि समय खर्चिएकोमा नतमस्तक छु। म उदास हुँदा ढाडस दिनेहरुले मेरो मन बाँडेकोमा आभारी छु। अनि कहिल्यै सम्झन नपरेकाहरु बिना गुनासो मलाई अपनाएकोमा कृतकृत्य छु।

असिम एवं अनन्त प्रेम, बाबा ।

Read More

देवकोटाका केही बालकविता : व्यक्तिगत र प्रशासनिक वितृष्णा

     नेपाली साहित्य इतिहासमा बालकबिता लेखनको परम्परा शुरु भएको त्यत्ति लामो समय भएको छैन । “वि.सं. १९५८ मा देवशमशेरको शासनकालमा उपत्यकाभित्र पचासवटा र उपत्यकाबाहिर एक सयवटा भाषा पाठशालाहरुको स्थापना भएपछि ती पाठशालाहरुमा पढाइने पाठ्यपुस्तकका रुपमा बझाङ्गी राजा जयपृथ्वीबहादुर सिंहले लेखेको ‘अक्षराङ्क शिक्षा’ पाठ्यपुस्तक नै पहिलो पाठ्यसाम्रगी बन्यो ।”(१०)¹ औपचारिक रुपमा वि.सं. १९५८ लाई नै आधारविन्दु मान्ने हो भने करिब एक शतकभन्दा बढी समयावधि नेपाली बालकविताले बिताएको देखिन्छ ।

बालबालिकाको कलिलो मस्तिष्क र उनीहरुको रुचिलाई ध्यान दिएर लेखिने बालाकविताका सन्दर्भमा लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको नाम अग्रस्थानमा रहेको छ ।  वि.सं. १९६६ साल कात्तिक २७ गते जन्मिएर वि.सं. २०१६ साल भदौ २९ गते भौतिक रुपमा यस संसारबाट बिदा लिएका देवकोटाले आफ्ना बालकवितामा व्यक्तिगत  जीवन र तत्कालीन व्यवस्थाप्रतिको वितृष्णा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपमा व्यक्त गरेको पाइन्छ । राणा शासनकालको पछिल्लो समय र प्रजातन्त्रको अघिल्लो समय प्रत्यक्ष रुपमा देखेका र भोगेका देवकोटाले बालकविता लेखनमा तत्कालिन समयको चित्रण र आफूले गरेका थुप्रै संघर्षको वर्णन प्रत्यक्ष–अप्रत्यक्ष रुपमा गरेका छन् ।

विलियम वर्डस्वर्थ (१७७०–१८५०) का अनुसार– “कविता भनेको शान्तिका क्षणमा सम्झना गरिने मनका सशक्त आवेगहरुको स्वच्छन्द प्रवाह हो ।”(२१३) ²  सोही चेतबाट देवकोटा पनि अभावित छैनन् भन्ने कुरा उनका सृजनात्मक रचनामा, बालबोलिमा, प्रकृतिका अव्यक्त नादमा, प्राकृतिक दृश्य तरङ्गामा केन्द्रित रहेर सिर्जनात्मक चिन्तन प्रक्षेपण गरेबाट स्पष्ट हुन्छ । स्वच्छन्दतावादी कविका रुपमा चिनिएका कवि देवकोटाका सिर्जनाहरुमा मानवता र प्रकृतिप्रेम झल्किन्छ नै, गहिराइमा अर्धचेतन मस्तिष्कमा संग्रहित तत्कालिन प्रशासनिक व्यवस्थाको आर्तनाद पनि झल्किन्छ । आर्थिक गरीवीको उच्च अवस्थालाई सामना गर्दै शिक्षामन्त्री (वि.सं. २०५३) जस्तो उच्च पदमा रहि देशको सेवा पनि गरेका र जिन्दगीका उकाली ओरालीलाई आफ्ना बालकवितामा बिम्बित गरेका देवकोटा बालसाहित्यकारको रुपमा विरलै चिनिए पनि बालबालिकालाई नै भनि लेखिएका र प्रकाशित गरिएका कृतिहरु जस्तै :– राजकुमार प्रभाकर (१९९७), पुतली (२००९), सुनको बिहान (२०१०) र फुटकर कविताले बालसाहित्यमा देवकोटाले पु¥याएको अतुलनीय योगदानलाई किमार्थ भूल्न सकिदैन ।

            लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा प्रारम्भिक लेखनका कवितामा नै बालोपयोगी रचनाशिल्प र अभिव्यक्ति कलाको प्रयोग भएको पाइन्छ । तर देवकोटाले बालजगत्लाई नै पाठक जमात बनाएर लेखेका साहित्य रचनाहरु प्नि व्यक्तिगत र प्रशासनिक वितृष्णा जस्ता निकै जटिल र उच्च बौद्धिक स्तरका विषयबस्तुको प्रवेश भइदिनाले देवकोटाको बालसाहित्य लेखनका सन्दर्भमा बेला बेलामा प्रश्न नउठेको पनि होइन । युवा जमात्ले पनि बुझ्न हम्मे हम्मे पर्ने विशिष्ट शब्दावलीहरु, बिम्बहरु, भाव बिन्यास र प्रस्तुतीकरण बालकवितामा भइदिनाले बालबालिकाले बुझ्न गाह्रो भई त्यस्ता रचनाहरु ओझेलमा पर्न गएको भान समेत हुने गरेको छ ।

     प्रकाशनका दृष्टिले लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको पहिलो बालकविता सङ्ग्रह पुतली (२००९) हो भने दोस्रो बालकविता सङ्ग्रह सुनको बिहान (२०१०) हो । पन्ध्रवटा बालकविताहरु राखिएको पुतली र उन्नाइसवटा बालकविताहरु राखिएको सुनको बिहान बालकविता सङ्ग्रहमा कवि देवकोटाले बालबालिकाको उमेर हद, ग्रहणशीलता, परख क्षमता, बालोपयोगी वस्तु–भाव, बाल मनोविज्ञान, सामाजिक संरचना आदिलाई ध्यान दिँदा दिँदै पनि आफ्नो अचेतन मानसपटलमा रहेको जीवनका थुप्रै घाउहरु र त्यसबेलाको देशको स्थिति अनि प्रशासनिक व्यवस्थालाई पृथक राख्न सकेका छैनन् । जसको परिणामस्वरुप बालकविता बालबालिकाको मनोञ्जन र अध्ययन क्षेत्र भित्र सिमित मात्र नभई युवापुस्ता र बौद्धिक बर्गको समेत चासो र अध्ययनको विषय बन्न पुगेको छ । निजी आवेग र अन्तरङ्ग अनि जिन्दगीका थुप्रै पडाउहरु बालकवितामा प्रत्यक्ष–अप्रत्यक्ष रुपमा चित्रण भएकामध्ये एउटा बालकविता हो – मास्टरजी ।   लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा स्वयं पटनाबाट कानुनशास्त्रमा स्नातक गरेर स्वदेश फर्किएपछि परिवार र आफ्नो पेट पाल्नको लागि उनले दिनमा १४ घण्टासम्म ट्युसन पढाए । उनकै व्यक्तिगत जीवनसँग मिल्नेगरी लेखिएको मास्टरजी बालकविता धेरै ट्युसन पढाउने मास्टरको प्रसङ्गले लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा स्वयंलाई प्रतिविम्वित गरेको पाइन्छ ।

     ज्यादै घाम परीकन मुखमा ट्युसन गर्दा तीन हजार ।

काला हाम्रा मास्टरजीछन् तर सुइँखुट्टे सारसंसार ।। (७–८) ³

एउटा शिक्षक (मास्टर) रहरले र  धनी बन्ने लालसाले मात्र ट्युसन पढाउदैन ; उसका आफ्नै बाध्यताहरु पनि हुन्छन् । गरीबीले पिल्सिएको सुइँखुट्टे शरीर पाल्नको लागि एउटा शिक्षक ट्युसनमा आशक्त हुनुपर्ने बाध्यता माथिका हरफबाट स्पष्ट हुन्छ । यिनै दुई हरफबाट तत्कालिन ‘नेपाली’ को आर्थिक अवस्था कस्तो थियो भन्ने कुरा आंकलन गर्न पनि मद्दत गर्दछ । शिक्षक भएर पनि जीवन निर्वाहको लागि ट्युसन पढाउनु पर्ने बाध्यात्मक परिस्थितिको सामना स्वयं लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाले व्यक्तिगत जीवनमा गरे जसको परिणामस्वरुप उनले लेखेको बालकविता उनीबाट र उनको जीवनबाट भिन्न रहन सकेन । सतहमा, प्रायजसो शिक्षकहरु पैसाको लागि ट्युसन पढाउछन्, दौडधूप गर्छन् । त्यसैले घामले डढेर काला र पातला हुन्छन् भनेर बुझे पनि भित्री गहिराइमा गरिवीको उच्च पिडालाई सुल्झाउन आफू नमर्दासम्म कर्म गर्नबाट पछाडि हट्नु हँुदैन भन्ने नै हो । आफूले भोगेको र सिकेको यथार्थलाई कवि देवकोटाले बालकवितामा एवम्रितले उतारेको पाइन्छ ।

     कवि देवकोटाले आफ्ना निजी भोगाइहरु बालकवितामा उतार्ने मात्र काम गरेनन् बरु तत्कालिन समयको पृष्ठभूमि, राणाशासन र शैक्षिक प्रतिबन्ध, जसले गर्दा एउटा निसासमान युगलाई झेल्नुप¥यो , सो युगलाई समाप्त पार्न र देशको अस्तित्व बचाउन आफ्ना पाउहरु सदैव अगाडि बढाउनुपर्छ भन्ने देशभक्ति चेतना समेत उनका बालकवितामा व्यक्त भएको पाइन्छ । सुनको बिहान बालकविता सङ्ग्रहमा सङ्ग्रहित किताब–चरो शीर्षकको बालकविताले राणाशासन कालको झझल्को दिएको पाइन्छ । वि.सं. १९८६ ताका जब बौद्धिक युवा जमातले एउटा सार्वजनिक पुस्तकालय बनाउने निर्णय परिणामस्वरुप त्यतिबेलाका राणा शासकले थुप्रैलाई देशनिकाला गरे र केहीलाई रकम लिएर छाडिदिए । त्यस्तो प्रशासनिक व्यवस्थाप्रति वितृष्णा प्रकट गर्दै र शिक्षाको महत्वलाई प्रकाश पारेर लेखिएको उक्त बालकविताले तत्कालिन समयको प्रतिनिधित्व गरेको पाइन्छ । पटना, बनारस, लन्डन जस्ता ठाउँहरुको वर्णन गरिएको उक्त बालकविताले देशभित्रको शैक्षिक स्थिति निकै दयनिय रहेको आंकलन गर्न मद्दत गर्दछ साथै “कति मोज छ चढ्नु किताब–चरा” (३२) भन्ने हरफले शिक्षा आर्जन गर्नु निकै रमाइलो हुन्छ ; शिक्षाले ज्ञानको उज्यालो छर्दछ र ज्ञान प्राप्त गर्दा जिन्दगीमा नयाँपन छाउँछ भन्ने भाव प्रकट गरेको पाइन्छ ।

     अन्ततोगत्वा, कुनै पनि साहित्य लेखनलाई तत्कालिन समयको पृष्ठभूमिले धेरथोर प्रभाव पारेको हुन्छ नै । देवकोटा आफैमा सामाजिक प्राणी भएकैले पनि उनी आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षिक, प्रशासनिक बातावरणबाट प्रभावित थिए र तिनै प्रभावहरुले गर्दा उनका रचनाहरु पनि त्यत्तिबेलाको समय र पृष्ठभूमिभन्दा भिन्न हुन सकेका छैनन् । त्यसैले, देवकोटाका बालकवितामा पनि नेपाली इतिहासको एउटा सूक्ष्म कालखण्ड छ, सामाजिक जीवनशैलीको दर्पण छ, प्रशासनिक अस्तव्यस्तताको चित्रण छ, जिन्दगीको उत्कर्ष भोगाइ छ । संक्षेपमा भन्नुपर्दा, देवकोटाका बालकविताहरुमा व्यक्तिगत र प्रशासनिक वितृष्णा जस्ता जटिल विषयबस्तु पनि छन् जुन विषयबस्तु बालवालिकाको मस्तिष्क पहुँचभन्दा बाहिर छन् ।

सन्धर्भ सामाग्री

  ¹गौतम, लक्ष्मणप्रसाद. सान्दर्भिक समालोचना. काठमाण्डौ : भुँडीपुराण प्रकाशन, २०६८ ।

  ²वर्डस्वर्थ, विलियम. वर्डस्वर्थ सेलेक्टेड पोइट्री एन्ड प्रोज, फ्रम द प्रिफेज अफ लिरिकल ब्यालेड, यु.के. : अक्सफोर्ड युनिभर्सिटी प्रेस, सन् १९६४ ।

  ³देवकोटा, लक्ष्मीप्रसाद. सुनको बिहान. काठमाण्डौं: साझा प्रकाशन, २०६४ ।

Read More

My Triumph over My Fear

Public experiences are hard to share, much harder are personal experiences. I, myself, used to believe a weak student in English class from primary level. So, I hesitated to raise my hands. I could hardly ask any question or submit my assignments. Reading and writing English acts as a boogieman for me that I always scared of. It captured my whole body in such a way that whenever I tried to open a book, my mind gets blank. I used to read a lot of motivational books, English News, English films and so on to enhance my English reading and writing. But the time I spared was just a waste, nothing else.

One day in the regular class at my college, when I was at my 11^th standard, my English teacher gave me an assignment to write an essay on any topic I like. I was damn sure that, with some grammatical errors, I could prepare my essay. Let me tell you, I used to make a lot of grammatical errors in English. It might be the consequences of my English teachers at my primary level. Ummm, it’s not the word to share but he’s the ugliest person I’ve ever met. I didn’t like the way he teach or the way he used to call me. He’s the only person who kept my nickname “Laati” meaning “Miss-Nothing”. I hated the very word, teacher and the subject. Besides hatred, there exist moralities and duties to fulfill. So, I thought a lot about the subject to write an essay. Many issues came into my head but none of them triggered my head and pondered my heart. Next day, I went with a blank copy. I didn’t know how he understood my suffering. He started telling me not to think much and let my two hands free to write and express the feelings of my heart. I replied, “Writing is a problem for me, especially English Writing”. “I think every person felt so in his/her student life” with just a light smile he said, “That’s a good topic. Write on it.”

In the class, I tried a lot. I can’t remember exactly how many subjects hovered into my head but they just passed away like the clouds swept away by the breeze. When the English class was over, one of the papers of my English copy was full of scribbles. “O my God! What had I done” I whispered inhaling a long breath. Without thinking anything else I kept my copy in my bag.

That very night, I suffered a lot. I was reckless. I knew that I have to prepare an essay as an assignment but my mind acts like the clouds which were swept time and again by the gentle breeze. When my mind was almost vacant to think about the topic, I starting surfing internet. ‘Google is the best teacher to learn the things or ideas when we are alone.’-one of my friends used to say at my college. Adapting the same strategy I went on searching one topic after another topic in the internet. But every time I opened a new page or searched a new topic on the Google, only one thing I got and that was nothing else than the disappointment. That was a troublesome night because I couldn’t sleep that whole night. I kept on consuming coffee cups one after another. My whole body started aching but my eyes and heart didn’t allow me to sleep. I was supposed to be psychic patient. I could remember that I saw my watch last time that night when it was tickling half past one. Then after, when my eyes got shut I can’t memorize.

Next day, I woke up with the rising sun. Mild breeze was blowing outside. Chirping sounds of the birds had made the environment really beautiful. But in the distant, the hill standing still seemed lonely and barren. I couldn’t bear that ugliness made by, we, human beings. I remembered the idiom- Hariyo Ban Nepalako Dhan- my Nepali teacher delivered in one of the class. I was really sad to see that lonely picturesque which was just opposite to my Nepali teacher’s saying. I couldn’t sit being a statue. I thought of generating awareness among the people; I want to keep them aware about the consequences of mass chopping down the tress. I wanted to share my little knowledge to educate the people.

Immediately, I sat down with a pen and paper. I started jotting down my feelings. I just kept my pen ejaculating the ink over the paper. I was not a professional writer so to spill over my feelings on the paper, I had to struggle hard. Few papers where I explored my mind were just full of scribbles. Few others were full of ideas that everyone knows. Arrrgh, I remembered Francis Bacon and dreamt of him; how could he write such awesome, heart-touching essays. My opinion of conveying own idea to others is easy was failing in front of my eyes. I used to think that I could explore my ideas in the paper in a fine way. But thought and action really are two different poles, I realized. Even though, my mind was tired, I didn’t stop. I knew that success depends upon labor so I kept working with those mess up and scribbles. I nearly filled my half portion of my rough copy with my ideas, scribbles and some other unnecessary things.

The day began; college hours began; English teacher entered in the class and I was without my assignment. I was damn sure that I would be insulted in front of the class. A kind of fear speared on my head and its impulses started to expose all over my body organs. Unknowingly, I face turned red. I English teacher suddenly noticed me. He made me to stand. My heart was about to pop out. My legs started trembling as if the epicenter of the earthquake is my body. At the meantime, he asked me if I had my assignment or not? I didn’t have answer of it so I told a perfect lie that I completed my assignment but I forgot to bring my copy. I didn’t know whether he thought my words as truth or he understood that I was lying. He just ordered me not to forget next day, otherwise I will be punished. Ahh, his words gave a kind of relief to me. The earthquake of my body settled down. My legs became calm and I became a normal girl again.

That day, after the college hours, when I reached home I just sat down to manage my points and scribbles in a paper. A kind of fear made me work faster even though it took nearly three hours to note down my ideas in a systematic way. After that, again, I had to develop my points in several but coherent paragraphs. Every paragraph need to justify my main argument-I was conscious about it. I kept on moving my hands. I kept on developing paragraphs after paragraphs. I was even indifferent towards time day. When I was writing my opinion in the last paragraph, the clock reminded me of 9 pm. That was the night I refused to have my meal. I didn’t know what it was but hunger to accomplish my work killed my hunger to have food. That night I had a sound sleep because I had completed my work. My mind was tension free and my body as well was ache less.

Next morning, when I woke up, I saw my copy. Finally, my hard work was in the copy. I couldn’t believe on my eyes, I filled six pages of my exercise-book. With lot of joy, I submitted it to my teacher in the class. He put correct signs saying that if I tried harder I would write better than that. After his complement, I started writing on random subjects that hovers in my mind. I started submitting all of them to my English teacher; and he never mind correcting the errors and revising my writings. This task went on day after day. Every day, I had something into my head to write on. I was somehow addicted on writing because it was not only improving my skill but also was giving me a way to live a stress-free life. The papers were my place to give an outlet of my emotions so they avoided me to pass through depression in my life.

After a couple of months, my English teacher advised me to send my articles to publish in a national newspaper. Publishing an article was a tough job. My first three writings were not published. I was sad but didn’t lose my hope. As a consequence, my fourth writing got published in “The Republica”. My happiness had no bounds. Publication of my article kept me motivating. I started writing articles about different subjects every week.

Ten and half months passed by. Now, I’m a columnist in an English National Daily, “The Himalayan Times”, these days. Today, I can feel what really motivation is…., what really hard work is…. And most importantly I learned a lesson that no problem is a problem if we try to get rid it, either it’s just writing, speaking or something else. I am so thankful to my English teacher who guided and motivated me. My hate changed into love. Now, I love my English teacher because without him I won’t be what I am. No more English is my boogieman. It’s the great triumph I’ve achieved yet.

Read More

कथा परदेशीको...

कुहिरोलाई छल्दै नानी “बाबा” भन्दै होली
प्रियाले नि बाटो हेर्दै आँशु झार्दै होली
बुढेसकालमा बाबुआमा कस्ता भए होलान्?
सम्झी सम्झी मलाई नै कति रोए होलान्?

सर्वस्व नै धन भनि मुग्लान छिरि आए
गधाले नि नपाउने दु:ख मात्र पाए
लाग्छ अचेल जीवन सारा मिथ्या मात्र हो कि
कसले के नै लान्छ क्यारे मर्दाखेरि बोकी

एक पछि अर्को इच्क्षा मन नरित्तिने
जति भए पनि वशमा अझै चाहिदिने
स्वार्थी, पापी रैछ संसार मैले बुझिनछु
मनै तृप्त पार्ने खुशी कहिल्यै खोजिनछु

झिलिमिली संसारमा जीवन सकाए बाबा!
हातै रित्तो, मनै रित्तो अब अघाए आमा!
हात जोडी बिन्ती गर्छु माफ गरिदिनु
खोक्रो मनमा माया भर्न अघि सरिदिनु

नानीलाई पढाई-लेखाइ ठुलो बनाउनु
बाबुआमासँग प्रिया सधैं मुस्कुराउनु
धनभन्दा ठुलो रैछ बुझेदेखि मन
आत्मा खुशी पारेदेखि खुशी हुन्छ तन ।।

Read More